Forum Militaria & Wojsko & Survival Strona Główna
Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości
Wojna w Słowenii
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Militaria & Wojsko & Survival Strona Główna -> Po roku 1945

Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Artoor
Administrator
Administrator



Dołączył: 09 Cze 2006
Posty: 177
Przeczytał: 0 tematów

Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Wrocław


PostWysłany: Pon 12:19, 12 Cze 2006    Temat postu: Wojna w Słowenii

Dziesięciodniowa wojna w Słowenii była skutkiem tendencji ku decentralizacji i demokratyzacji federacji jugosłowiańskiej. Wszelkiego rodzaju słoweńskie propozycje były odrzucane. Próba budowy Wielkiej Serbii, zniesienie autonomii Kosowa i Wojwodiny spowodowało, że w referendum dotyczącym niepodległości ponad 88% Słoweńców powiedziało �tak".
Po pierwszych wielopartyjnych wyborach parlamentarnych, które odbyły się 8 kwietnia 1990 roku, Jugosłowiańska Armia Ludowa (JNA) zaczęła przygotowywać się do interwencji wojskowej. Jej celem było powstrzymanie demokratycznych przemian w Chorwacji i Słowenii. Rozpoczęła się konfiskata sprzętu wojskowego Słoweńskiej Obrony Terytorialnej (STO).

Płonące czołgi niedaleko granicy koło Nova Gorica. Foto: Military History Centre Archives.

Rozpad SFRJ spowodowany był dążeniem Serbów do budowy Wielkiej Serbii z Slobodanem Miloseviciem na czele. Wielu wyższych oficerów i dowódców JNA było zwolennikami tej idei. Duża część społeczeństwa Serbii wierzyła, że uregulowane zostaną stare porachunki...
Słowenia, przed ogłoszeniem deklaracji niepodległości, znacznie wzmocniła siły policyjne i obronę terytorialną. 28 września 1990 roku przyjęto do konstytucji republiki poprawkę, która mówiła, że w czasie wojny siły obronne wykonują polecenia Prezydium Republiki Słowenii. Na jego czele stała Milan Kucan jako prezydent. Powołano także dowództwo STO, na czele którego stanął Janez Slapar.
18 marca 1991 roku, gdy w całym kraju napięcie wzrosło, prezydium ustanowiło sztab ds. koordynacji operacji specjalnych , na czele którego stanęli Igor Bavcar i Janez Jansa. Jego zadaniem było zapewnienie współpracy pomiędzy siłami bezpieczeństwa a jednostkami obrony terytorialnej. Trzon sił słoweńskich stanowiły właśnie STO i policja.
Słoweńska taktyka obronna opierała się w kwietniu 1991 roku na dokumencie, który mówił, że w przypadku agresji należy doprowadzić do unieruchomienia sił wroga. Z kolei plan armii federalnej polegał na zablokowaniu wszystkich jednostek obrońców w koszarach, wstrzymaniu ruchów wszystkich oddziałów od strony Chorwacji i stawianiu oporu wszędzie tam, gdzie słoweńskie siły obronne miały przewagę. Pierwszym miejscem wybranym przez JNA, w którym miano wyrównać �rachunki� był Maribor. 23 maja 1991 roku doszło tam do potyczki pomiędzy żołnierzami armii federalnej a członkami STO, po tym jak zaatakowany został ośrodek treningowy Słoweńców. Według późniejszych zeznań świadków, Serbowie sprowokowali ćwiczących żołnierzy; JNA posunęła się nawet do porwania słoweńskiego negocjatora, podpułkownika Vladimira Milosevicia. Ponadto, pierwsza ofiara śmiertelna (Josef Simcik) została zabita przez transporter opancerzony. Jednakże zdecydowana postawa mieszkańców miasta pokrzyżowała plany armii federalnej.
25 czerwca 1991 roku słoweński parlament - Zgromadzenie Narodowe (Državni Zbor) ogłosił niepodległość. Jugosłowiańskie flagi na przejściach granicznych zastąpiły słoweńskie. Jeszcze tego samego dnia wieczorem w Belgradzie zebrała się Federalna Rada Wykonawcza, która wydała dekret o ochronie granicy narodowej w Słowenii. Było to zielone światło dla JNA i federalnej policji do rozpoczęcia interwencji zbrojnej.
W pierwszej fazie operacji armia federalna koncentrowała się na słoweńskiej granicy oraz lotnisku Brnik. Jeśli Słowenia zostałaby odcięta od świata zewnętrznego na samym początku operacji, władzę objąłby marionetkowy rząd; JNA mogłaby spokojnie kontynuować interwencję.
26 czerwca pierwsze jednostki pancerne trzynastego korpusu JNA ruszyły ku włoskim przejściom granicznym. Na ich drodze marszu ludność cywilna postawiła kilkanaście barykad; na zorganizowany opór natknęły się w miejscowości Vrhpolje. Nieuzbrojeni cywile nie mogli powstrzymać czołgów, lecz w sposób zdecydowany przeciwstawili się agresji na ich kraj. O godzinie 1430 oficer JNA strzelał do demonstrantów w mieście Drivaca. Była to groźba, skierowana do demonstrantów.
Taktyka przekraczania granicy przez JNA była określona przez specjalne rozkazy. Na początku oddział domagał się od obrońców kapitulacji, następnie groził otworzeniem ognia i na końcu niszczył ogniem pobliskie punkty oporu. Ten specyficzny sposób po raz pierwszy zastosowano w Kosowie. Wojsko wprowadzone do akcji w Słowenii było pewne, że Słoweńcy mogli być pokonani bez większego wysiłku. W rezultacie, jednostki wojskowe miały poważne problemy z zaopatrzeniem logistycznym. W dodatku, podstawowe założenia taktyczne (współdziałanie piechoty z czołgami) nie były przestrzegane. Jednostki biorące udział w interwencji składały się z elementów korpusów stacjonujących w Ljublanie, Mariborze, Rijece, Zagrzebiu i Varażdinie oraz z korpusu sił powietrznych JNA. Wszystkie te siły podporządkowano dowództwu 5. Armii, której sztab znajdował się w Zagrzebiu. W samej Słowenii stacjonowało 22300 żołnierzy armii federalnej i 16000 członków obrony terytorialnej. W czasie wojny liczba członków STO wzrosła do 35200. Siły policyjne szacowano na około 10 tysięcy funkcjonariuszy (zarówno aktywnych jak i znajdujących się w rezerwie). Armia federalna posiadała jednak przewagę nad Słoweńcami, gdyż dysponowała potężnymi jednostkami pancernymi i wsparciem lotniczym. Obrońcy posiadali jedynie broń piechoty, kilka 20 mm dział przeciwlotniczych oraz 82 mm moździerze, lecz nie mieli czołgów, samolotów i artylerii. Przenośne wyrzutnie granatów używane były jako broń przeciwpancerna, a wyrzutnie rakiet Strela używano przeciw samolotom latającym na niskich wysokościach.

Czwartek, 27 czerwca

Wojna w Słowenii rozpoczęła się o godzinie 0115, kiedy zmotoryzowana bateria przeciwlotnicza Jugosłowiańskiej Armii Ludowej przekroczyła granicę republiki w pobliżu miasta Metlik. O godzinie 0240 1. Batalion Pancerny wyruszył z koszar w Vrhniku do miasta Brnik. Kolumna pojazdów pancernych składała się z 12 pojazdów bojowych z trzema działami przeciwlotniczymi kalibru 20 mm i kilkunastu ciężarówek. Zatrzymała się przed barykadą w miejscowości Poganci. Zdenerwowani żołnierze JNA po pewnym czasie otworzyli ogień do obrońców. Około godziny 1030 kolumna ruszyła w kierunku Ljublany, lecz została zatrzymana przez Słoweńców we wsi Medvedjek o 1545. Batalion pancerny przemieszczał się z Vrhnika ku Brnikowi w dwóch kolumnach. Na jego drodze postawiono barykadę z samochodów.
Barykada z samochodów ciężarowych. Gornja Radgona, 29 czerwiec 1991. Foto: Military History Centre Archives Jedna z kolumn poruszała się wzdłuż autostrady i ominęła Ljublanę, jadąc przez miejscowości Trzin i Menges. Po wyminięciu stolicy oddział wjechał do lasu wokół wzgórza Tosko celo; dwa czołgi zostały zniszczone, gdy próbowały obrócić się i wjechać na ścieżkę. Pierwsze pojazdy osiągnęły Brnik o godzinie 0500. Udało im się opanować tereny wokół lotniska i zostali zaatakowani przez miejscową jednostkę STO około godziny 1800. Przed atakiem pojazdy zajęły pozycje obronne.
W Trzin druga kolumna batalionu straciła trzy bojowe transportery opancerzone i wóz łączności. Wieczorem dwa śmigłowce JNA zrzuciły kilkunastu żołnierzy policyjnej jednostki do zadań specjalnych w celu wsparcia jednostki. W ciągu 20 minut walk pomiędzy obroną terytorialną a �spadochroniarzami� zginęło czterech żołnierzy JNA i jeden członek STO. Ponad 20 żołnierzy armii federalnej poddało się, a �komandosi� po prostu uciekli z pola walki. Następnego dnia cały oddział się poddał.
Poddający się żołnierze JNA. Foto: Military History Centre Archives.
Około godziny 0900 dziesięć czołgów opuściło Maribor i udało się w kierunku miejscowości Sentilj. Kolejnych pięć czołgów i dziesięć transporterów skierowało się do miasta Dravograd. Pierwsza kolumna została zatrzymana przez barykadę we wsi Pesnica. Około południa czołgi otworzyły ogień w kierunku zapory. Po godzinie 1700 członkowie STO zaatakowali czołgi.
Na moście na rzece Drava kolumna czołgów dowodzona przez pułkownika Popova została zatrzymana, kiedy próbowała przekroczyć granicę słoweńsko - chorwacką. Kolumna pancerna, która przekroczyła granicę republiki w pobliżu miejscowości Razkrizje również została zatrzymana.
Wieczorem kolumna czołgów JNA próbowała przedrzeć się w okolicy wsi Rigonce, ale została zmuszona do odwrotu. Około godziny 2045 Słoweńcy zdobyli dwa 82 mm moździerze, kiedy to Serbowie próbowali zdobyć lotnisko Cerklje; nieco później wszystkie samoloty opuściły te lotnisko. Kolumna pojazdów pancernych JNA i członkowie STO stoczyli poważną bitwę w miejscowości Koseze, położonej niedaleko miasta Ilirska Bistrica. Co najmniej trzech żołnierzy serbskich zginęło. Późnym wieczorem Słoweńcy strącili dwa śmigłowce: jeden w centrum Ljublany i jeden w pobliżu miejscowości Ig.

Piątek, 28 czerwca

W nocy Słoweńcy wzmacniali barykady i kierowali nowo zmobilizowane jednostki ku zajętym przejściom granicznym. Rozkazy kierowane do wszystkich jednostek STO były identyczne: �Wszędzie tam, gdzie siły zbrojne Słowenii mają taktyczną przewagę, powinny być prowadzone akcje ofensywne przeciwko wrogim jednostkom. Nieprzyjaciela należy wezwać do poddania się; powinien złożyć broń w jak najkrótszym czasie. Akcję powinno przeprowadzić przy użyciu wszelkiej dostępnej broni. Podczas akcji konieczna jest ewakuacja i ochrona ludności cywilnej�.
Czołgi, które zatrzymały się przed barykadą w Pesnicy, sforsowały przeszkodę o godzinie 0700 i ruszyły do Sentilj. Kolumna pojazdów została zatrzymana w miejscowości Ranca; dwa z nich utknęły we wsi Kaniza. Około godziny 1300 reszta czołgów została zatrzymana przez barykadę w mieście Strihovec i zaatakowana przez członków obrony terytorialnej i policjantów. Przed godziną 1100 samoloty JNA przybyły na pomoc temu oddziałowi, bombardując pozycje obrońców. O 1330 cztery samoloty ponownie zaatakowały; zginęło czterech kierowców ciężarówek. Moment później czołgi pokonały zaporę, lecz wkrótce zostały ponownie zatrzymane. O godzinie 0950 Słoweńcy zaatakowali kolumnę pancerną we Medvedjku. Sześciu kierowców zginęło podczas nalotu lotnictwa armii federalnej.
Kolumna pojazdów opancerzonych JNA w okolicach Medvedjek. W miejscowości Limbus k. Mariboru zniszczono dwa czołgi obrońców, zaś we wsi Gibna zatrzymana została kolumna pancerna, która posuwała się od strony Chorwacji. Inne oddziały JNA, które wyruszyły z Mariboru, zatrzymano zanim osiągnęły Dravograd. Po ciężkim boju Serbowie zajęli przejście graniczne w Holmec. Zginęło dwóch słoweńskich oficerów policji i trzech żołnierzy armii federalnej, a 91 poddało się. Jednostki STO zaatakowały koszary Bukovje w pobliżu Dravogradu. W odpowiedzi lotnictwo JNA zaatakowało lotnisko w Brniku (w wyniku nalotu zginęło dwóch austriackich dziennikarzy), przekaźniki w miejscowościach Krim, Kum i Nanos, Kocevska Reka, Murska Sobota i tunel Karavanke. Kolumna pojazdów pancernych pod dowództwem pułkownika Popova, która przekroczyła granicę Słowenii niedaleko Razkrizje, przejęła przejście graniczne w miejscowości Gornja Radgona.
Kiedy Słoweńcy zdobyli koszary armii federalnej w Borovnicy, słoweńskie zapasy amunicji znacznie powiększyły się. STO zajęła również skład broni w Leskovecu, lecz nie udał im się atak na koszary w Ribnicy. W miejscowości Crnice (dolina Vipavy) otworzyli ogień do kolumny pojazdów opancerzonych; zginęło dwóch żołnierzy JNA. Grupa bojowa dowodzona przez majora Lisjaka zajęła przejście graniczne Rozna dolina, lecz poniosła duże straty: dwa czołgi zostały zniszczone, a trzy zdobyli obrońcy; ponadto trzech żołnierzy zginęło, a 98 poddało się. Po południu obrońcy zdobyli stanowisko nasłuchu w miejscowości Roznik pri Ljubljani, a inne zniszczyli we wsi Suha. Zaatakowane zostały magazyny w Skofja Loka i Drulovka. W nocy, członek STO, Peter Petrić, zbliżył się do grupy czołgów stacjonujących w pobliżu lotniska, podpalił wóz dowodzenia i zranił dowódcę oddziału, po czym zastrzelił się.
O godzinie 2100 armia federalna ogłosiła zawieszenie broni.

Sobota, 29 czerwca

W nocy z piątku na sobotę przedstawiciele Słowenii spotkali się z trzema ministrami spraw zagranicznych państw Wspólnoty Europejskiej i prezydentem Federalnej Rady Wykonawczej w Zagrzebiu. Osiągnięto porozumienie w sprawie przerwania działań wojennych, lecz było ono niejasne i nie wprowadzono jego w życie. Rano poddali się żołnierze i oficerowie federalnej policji, którzy stanowili personel (otoczonej) federalnej bazy lotniczej Brnik. Słoweńscy policjanci zastrzelili oficera JNA, który groził wysadzeniem w powietrze składu paliw w miejscowości Mokronog.
Członkom obrony terytorialnej udał się atak na transporter opancerzony w pobliżu miasta Moretini, zaś policjanci stoczyli zwycięską potyczkę z żołnierzami serbskimi w pobliżu Skofije. Kolumna pancerna, która utknęła w Strihovcu, podzieliła się. Czołgi z tej kolumny utworzyły później kompanię pancerną STO.
Armia federalna postawiła ultimatum Prezydium i Rządowi Republiki Słowenii - niepokorna republika miała poddać się do godziny 0900 30 czerwca 1991 roku. Wieczorem, Državni Zbor przyjął deklarację, w której nawoływał do pokojowego rozwiązania kryzysu, nie narażając przy tym kraju na utratę niezawisłości.

Niedziela, 30 czerwca

O godzinie 0900 ogłoszony został alarm przeciwlotniczy, kiedy to samoloty armii federalnej stacjonujące w Chorwacji skierowały się do Słowenii. Na szczęście, po pewnym czasie zawróciły do swoich macierzystych baz. W okręgach wojskowych Zagrzeb, Varażdin i Rijeka przygotowywano następne oddziały wojskowe do ataku.
Jednostki STO zaatakowały peron na przedzie tunelu Karavanke; w nocy obydwie strony porozumiały się i Słoweńcy przejęli kontrolę nad nim. Przejęto również węzeł łączności w miejscowości Senozece. W Nowej Goricy utworzono kompanię czołgów, które zostały... skonfiskowane Serbom.

Poniedziałek, 1 lipca

Około godziny 0230 ogień zniszczył federalny skład broni w miejscowości Crni Vrh. W pożarze zniszczeniu uległ również sprzęt obrońców. Po potyczce, w której zginął dowódca, poddał się załoga wartowni w miejscowości Novy Vas. Armia federalna dostarczała zaopatrzenie do okrążonych jednostek, wykorzystując śmigłowce z insygniami Czerwonego Krzyża. Kolumna pojazdów pancernych ze wsi Medvedjek dostała zgodę na przemieszczenie się nocą w kierunku barykady w Krakovskim lesie.
Wieczorem JNA ogłosiła zawieszenie broni.

Wtorek, 2 lipca

Tego dnia zaczęła się najważniejsza faza wojny, która zadecydowała o losie Słowenii. O godzinie 0500 jednostki STO zaatakowały kolumnę pancerną w lesie Krakovski. Batalion pancerny JNA z Jastrebarsko próbował wkroczyć do republiki i pomóc okrążonej jednostce, która została okrążona we wsi Prilipe, lecz musiała zatrzymać się. W tej beznadziejnej sytuacji żołnierze opuszczali pojazdy i poddali się następnego dnia. O godz. 1330 Słoweńcy ostrzeliwując czołgi ruszyli do ataku na wartownię w Sentilj. Na wschodnie pozycje Serbów spadło 65 granatów, a 25 na sam budynek, który został opuszczony.
O godzinie 1615 jednostki obrony terytorialnej zaatakowały kolumnę pancerną zajmującą przejście graniczne w Gornja Radgona. Ogień prowadzony z czołgów zniszczył część miasta. Oddziały JNA wspierały dwa samoloty, ale nie pomogło to obrońcom; stracili magazyn w Loznicy, punkt zaopatrzenia we wsi Rajhenav i budynek sztabu w Ljublanie, który poprzednio należał do STO. Lotnictwo federalne zaatakowało przekaźniki w Nanos, Kum i Domzale i dwie barykady: jedną w Catez, a drugą w lesie Krakovski. Po poważnej bitwie, w której zginął dowódca, poddała się załoga wartowni w mieście Kuzma. W Mariborze, bateria haubic z koszar Franciszka Rozmana - Stane , ostrzelała miasto Pohorje. Po nalocie samolotów Su-22 siły słoweńskie broniące miasta Dravograd zostały zaatakowane przez kolumnę pancerną.
Obrona plot STO w okolicach Ljubljany. 2 lipca 1991. Foto: M. Gerbajs. Czołgi, które opuściły koszary w Vrhniku, ruszyły na Ljublanę i Logatec, lecz zostały zatrzymane w okolicach miejscowości Cesarski vrh i Sinja Gorica. Kolumna pojazdów opancerzonych, stacjonująca w miejscowość Orehek została zaatakowana i musiała opuścić przejścia graniczne Fernetici i Gorjansko.
O godzinie 2100 Prezydium Republiki Słowenii zgodziło się na jednostronne zawieszenie broni; powodem było załamanie się operacji wojskowej. W wieczornych wiadomościach RTS, szef Sztabu Generalnego JNA, generał Blagoje Adjić odgrażał się: �Przejmiemy kontrolę i poprowadzimy sprawy do końca!�

Środa, 3 lipca

Do Słowenii ruszyła straż przednia elitarnej jednostki pancernej, która stacjonowała w Belgradzie. Po paru godzinach zmuszona została do powrotu do koszar, ponieważ duża część pojazdów została unieruchomiona.
Rankiem, członkowie obrony terytorialnej i policjanci zmusili do kapitulacji żołnierzy, którzy opuścili wartownię w Sentilj. Bez walki poddało się 2 oficerów i 45 żołnierzy JNA. Kolumna czołgów kierująca się w stronę Gornej Radgony została zaatakowana we wsi Videm ob Scavnici i zmuszono ją do zatrzymania się w miejscowości Radenci. Jednostka ta wkroczyła do zbuntowanej republiki od strony Chorwacji. Jej zadaniem było wsparcie otoczonych oddziałów, które zajęły przejście graniczne w Gornej Radgonie. Słoweńcy zaatakowali także kolumnę pancerną w miejscowości Kog.
JNA zgodziła się na zawieszenie broni, lecz jej śmigłowce (bezprawnie używające symboli Czerwonego Krzyża) cały czas wspomagały otoczone oddziały.

Ostateczne zwycięstwo

4 lipca wszystkie przejścia graniczne znalazły się w rękach Słoweńców. Wszystkie jednostki armii federalnej wycofały się do koszar w Chorwacji. Słowenia zgodziła się również na ewakuację kolumn pancernych, które walczyły pod Brnikiem i Dravogradem.
W Mariborze, żołnierze JNA zaatakowali wóz policyjny i zabili policjanta Roberta Hvalaca. Zgodę na odwrót uzyskała także oddziały federalne, które walczyły o przejście graniczne w Gornej Radgonie.
W niedzielę 7 lipca 1991 roku na wyspie Brioni spotkali się reprezentanci Słowenii, SFRJ i Wspólnoty Europejskiej. Następnego dnia poinformowano, że wszystkie strony osiągnęły porozumienie i podpisały dokument końcowy (tzw. Deklarację Brioni). W jej ramach Słowenia miała wstrzymać się z dalszymi ruchami przez trzy miesiące, aż do czasu uznania jej przez kraje Wspólnoty Europejskiej. Mimo osiągnięcia porozumienia, jednostki STO i siły bezpieczeństwa cały czas były gotowe do odparcia ataku. 18 lipca, Prezydium SFRJ podjęło decyzję o wycofaniu jednostek armii federalnej i sprzętu wojskowego z terytorium Słowenii w ciągu trzech miesięcy. Ostatni żołnierz JNA opuścił Słowenię w nocy z 25 na 26 października 1991 roku; miało to miejsce w porcie Koper.
Według ocen niezależnych ekspertów, w dziesięciodniowej wojnie zginęło 44 żołnierzy JNA, a rannych zostało 146. Straty słoweński były też duże: 19 zabitych i 182 rannych. Ponadto zginęło 12 obcokrajowców. Do niewoli trafiło 4693 żołnierzy armii federalnej i 252 oficerów policji. Zniszczono, uszkodzono lub zdobyto (dane JNA) 31 czołgów, 22 bojowe wozy piechoty i transportery opancerzone, 6 śmigłowców, 6787 sztuk broni, 87 dział i 124 wyrzutnie pocisków i dział przeciwlotniczych.
Zwycięstwo Słoweńców jest niepodważalne. Niepodległość tego kraju została obroniona przez garstkę policjantów i członków obrony terytorialnej. Opór tych ludzi zapewnił sukces polityczny i międzynarodowe uznanie Słowenii. W przeciwieństwie do późniejszych wydarzeń w Chorwacji i Bośni, armia federalna nie potrafiła uzyskać przewagi. Barykady, które wznosiła ludność cywilna, zmuszały oddziały JNA do odwrotu nawet tam, gdzie posiadały przewagę. Końcowa porażka w Słowenii była tylko kwestią czasu.


Post został pochwalony 0 razy
Powrót do góry
Zobacz profil autora
Wyświetl posty z ostatnich:   

Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu Wszystkie czasy w strefie EET (Europa)

 
fora.pl - załóż własne forum dyskusyjne za darmo
|| Powered by phpBB © 2001, 2002 phpBB Group || Designed by Port-All.Com ||
Regulamin