"Orzeł"

Artoor

Reżyseria: Leonard Buczkowski
Scenariusz: Janusz Meissner, Leonard Buczkowski
W rolach głównych:
Wieńczysław Gliński - kapitan Grabiński (w rzeczywistości kpt. Jan Grudziński)
Jan Machulski - porucznik Pilecki
Bronisław Pawlik - mat Rokosz

"Orzeł" to film niemłody, ale dotyczący swoją tematyką czasów II wojny światowej, a więc dla nas jak najbardziej aktualny. Opowiada on dzieje polskiego okrętu podwodnego ORP "Orzeł" i jego załogi. Historia rozpoczyna się na wodach Zatoki Gdańskiej, gdzie wyznaczony był początkowo sektor bojowy okrętu. Kilkakrotnie atakowany przez niemieckie siły morskie odnosi on uszkodzenia. Dodatkową komplikacją była choroba dowódcy. Po konsultacji z kierownictwem floty, zastępca dowódcy, kpt. mar. Jan Grudziński decyduje się na zawinięcie okrętu do neutralnego Tallina w Estonii i wysadzenie na brzeg chorego komandora. Niestety ORP "Orzeł" zostaje podstępnie internowany, na pokład wkraczają Estończycy i dokonują rozbrojenia okrętu. Zabierają także mapy niezbędne do prowadzenia nawigacji. Załoga jednak nie ma zamiaru poddać się internowaniu i ucieka w brawurowy sposób w nocy z 17 na 18 września 1939 r. Po dalszej trzytygodniowej służbie patrolowej na Bałtyku okręt przedziera się przez cieśniny duńskie i dociera do Anglii 14 października. Tak przedstawia się fragment autentycznej historii ORP "Orzeł". Przedstawiłem go, żebyście mieli lepsze rozeznanie oglądając być może ten film w przyszłości. Nie sądźcie jednak, że wszystko już powiedziałem i oglądanie stało się bezcelowe. "Orzeł" opiera się tak naprawdę tylko na szkielecie autentycznej historii. Wiele scen jest czysto fikcyjnych, a zmianie uległy nawet nazwiska głównych bohaterów. Dlatego mówiąc tak dużo, praktycznie nie zdradziłem zbyt wiele, a konkretnie tyle, ile powinno się wiedzieć chociażby z dobrej lekcji historii (a taką, mam nadzieję, możecie otrzymać w serwisie II Wojna Światowa). Dosyć już jednak porównań fabularno-historycznych. Czas najwyższy na uwagi techniczne.

ORP OrzełObraz ten został nakręcony wiele lat temu w PRL i o wielkich budżetach nie było w ogóle mowy. Dlatego też film nie ma tak naprawdę scen walki "z krwi i kości" ani efektów specjalnych. Jednak oko kamery działa bardzo sprawnie i pokazuje nam tylko to, co powinniśmy zobaczyć. Powstaje więc względne złudzenie realizmu. Mimo to widz, który zna się co nieco na sylwetkach broni z okresu II wojny światowej, dostrzeże z pewnością, że wszystkie okręty, zarówno niemieckie jak i polskie, były "grane" przez jednostki marynarki wojennej PRL. Rolę ORP "Orzeł" zagrał oczywiście inny okręt podwodny - ORP "Sęp". Film ten na pewno nie zapiera tchu efektami specjalnymi ani realizmem, jak "Das Boot". Zwraca za to uwagę w szczególności na relacje między marynarzami. Jest to dosyć interesujące podejście i pozwala ono na zawarcie wielu elementów komicznych.

Polecam więc film tym z Was, których bardziej interesuje aspekt psychologiczny zmagań na morzu i historia zwykłych ludzi biorących w nich udział. Ale ci, którzy oczekują wiernych kopii sprzętu i szczegółowego reportażu z działań wojennych itp., nie znajdą tu za wiele dla siebie. Winą za to nie można oczywiście obarczać twórców, coż im bowiem pozostało, jeśli nie zwrócenie uwagi na ludzkie losy, przy braku techniki komputerowej i skromnym budżecie? Ale nie oznacza to, że film jest przez to gorszy (jest tylko trochę uboższy). Sądzę, że gdyby nakręcono go dzisiaj, przy "drobnej" pomocy ze strony sponsorów, to ujęcie spraw technicznych stałoby na znacznie wyższym poziomie i dzieło to byłoby jeszcze bardziej interesujące. Ale nie zrażajcie się, bo przy oglądaniu tego filmu czeka Was naprawdę wiele wrażeń i dramatyzm też się znajdzie w niemałej dawce.